της Κικής Μουστακίδου
H σχέση εξάρτησης ενός ατόµου µε τα τυχερά παιχνίδια αποτελεί θλιβερή πραγµατικότητα, καθώς η ενασχόληση µε αυτά καταλαµβάνει κεντρική θέση στη ζωή του. Η σκέψη του είναι διαρκώς επικεντρωµένη στο «πάθος» του, νιώθει πως δεν µπορεί λεπτό µακριά από τη διαδικασία του παιχνιδιού και δε διστάζει να θυσιάσει οικογένεια, ερωτική ζωή, επαγγελµατική σταδιοδροµία, αξιοπρέπεια, κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες, προκειµένου να ικανοποιήσει τη µόνιµη επιθυµία του, δηλαδή να παίζει. Όλες οι παραπάνω ενδείξεις προδίδουν ένα άτοµο εξαρτηµένο από τα τυχερά παιχνίδια, ενώ τα κύρια συµπτώµατα του εθισµού στον τζόγο γεµίζουν ένα µακρύ κατάλογο και φωτογραφίζουν µε άµεσο τρόπο τα πρόσωπα που υποφέρουν από αυτόν.
Από ψέµατα µέχρι πονοκεφάλους
Ο Γιάννης Γρηγορίου, διευθυντής της Μονάδας Απεξάρτησης από αλκοόλ, φάρµακα και τυχερά παιχνίδια του Ψυχιατρικού Νοσοκοµείου Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ), εντοπίζει εκείνες τις ενδείξεις που πιστοποιούν επιστηµονικά τον εθισµό ενός ατόµου στον τζόγο. «Πέρα από την υπερβολική ενασχόληση µε τα τυχερά παιχνίδια και τον περιορισµό άλλων δραστηριοτήτων που στο παρελθόν τον ευχαριστούσαν, ο εξαρτηµένος άνθρωπος έχει την τάση ν' αυξάνει το ''ποντάρισµα'', να µηχανεύεται εκλογικεύσεις και ψέµατα για την κατάστασή του και να γεννά µηχανισµούς εξαπάτησης και αυτοεξαπάτησης». Μάλιστα, όπως επισηµαίνει ο κ. Γρηγορίου, µε τον καιρό είναι συνήθης η απώλεια της πρότερης ευχαρίστησης που έδιναν τα τυχερά παιχνίδια στο άτοµο, µε αποτέλεσµα η ενασχόληση µε αυτά να γίνεται πια µόνο για τη µείωση των δυσάρεστων συναισθηµάτων και συνεπειών από τον τζόγο. Σε περίπτωση που κάποιος σκεφτεί, αποφασίσει ή και προσπαθήσει να περιορίσει ή να διακόψει το παίξιµο, δεν τα καταφέρνει εύκολα χωρίς βοήθεια, µιας και δεν τηρεί τα όρια που θέτει ο ίδιος στον εαυτό του. Όταν, λοιπόν, σταµατά να τζογάρει για ένα έστω µικρό χρονικό διάστηµα, η εξάρτησή του γίνεται ορατή µέσα από τις ψυχοσωµατικές διαταραχές που βιώνει. Συχνά ο εξαρτηµένος, παρουσιάζει εκδηλώσεις ευερεθιστότητας, άγχους, ανηδονίας, νευρικότητας, κρίσεων πανικού, καταθλιπτικής διάθεσης, διαταραχές ύπνου καθώς και πονοκεφάλους. Τα συµπτώµατα υποχωρούν µόλις ξεκινήσει να παίζει και πάλι, γεγονός που θυµίζει κατά πολύ το Στερητικό Σύνδροµο των ουσιοεξαρτήσεων.
Συχνές αυτοκτονικές ιδέες
Οι οικογενειακές, εργασιακές και κοινωνικές προεκτάσεις που συνοδεύουν τον εθισµό ενός ατόµου στον τζόγο πυροδοτούν µία σειρά προβληµάτων µε συνέπειες για το ίδιο το άτοµο και το περιβάλλον του. Ο ίδιος ο εξαρτηµένος συχνά οδηγείται στην κατάχρηση αλκοόλ ή φαρµάκων ακόµη και στην αυτοκτονία.
Ωστόσο, όπως διευκρινίζει ο κ. Γρηγορίου: «όσον αφορά τις αυτοκτονικές ιδέες, που εµφανίζονται πολύ πιο συχνά απ' ό,τι στην εξάρτηση από το αλκοόλ, είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί κατά πόσο αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο χειριστικών µηχανισµών του χρήστη ή κατά πόσο είναι αληθινές. Η απόπειρα αυτοκτονίας του χρήστη έχει να κάνει περισσότερο µε την επιλογή της ως ''λύσης'' και δεν είναι αποτέλεσµα µιας ψυχοδυναµικής διαδικασίας. Βέβαια, εδώ πρέπει να ληφθεί υπόψη πως, σύµφωνα µε κλινικές µελέτες, ένα µεγάλο ποσοστό των εξαρτηµένων από τυχερά παιχνίδια παρουσιάζει έντονα συµπτώµατα κατάθλιψης. Επίσης, σε απόπειρα αυτοκτονίας είναι δυνατόν να οδηγήσει και η παράλληλη κατάχρηση από αλκοόλ, όταν το άτοµο βρίσκεται υπό την επήρεια της µέθης».
Από εκεί και πέρα, το εξαρτηµένο άτοµο βιώνει εντάσεις και µέσα στην οικογένειά του λόγω της ασυνέπειας στις υποχρεώσεις του, ενώ µία κατάληξη µπορεί να είναι η απόλυσή του εξαιτίας της µειωµένης απόδοσης στην εργασία του και της αναξιοπιστίας στις συναλλαγές του. Ορµώµενο µάλιστα από την απελπισία του να βρει χρήµατα και να ξεχρεώσει πιθανές οφειλές που δηµιουργήθηκαν εξαιτίας του εθισµού του, είναι δυνατό να προβεί ακόµη και σε παραβατικές πράξεις, όπως κλοπές και υπεξαιρέσεις.
Έφηβοι και τζογάρισµα
Η ενασχόληση µε τα τυχερά παιχνίδια δεν αφορά µόνο τους ενηλίκους, καθώς ολοένα και περισσότεροι έφηβοι έλκονται από αυτήν την κακή συνήθεια. Η αλόγιστη χρήση του ∆ιαδικτύου και η εύκολη πρόσβαση σε ιντερνετικά καζίνο και ιστοσελίδες ανάλογου περιεχοµένου καθιστούν τα νεαρά άτοµα εκτεθειµένα -σχεδόν απροστάτευτα- στην απειλή του εθισµού. Ο καθένας άλλωστε είναι δυνατό σήµερα να παίξει ρουλέτα ή µπλακ τζακ από το σπίτι του µε την πιστωτική του κάρτα. Για το λόγο αυτό, ο κ. Γρηγορίου τονίζει την ανάγκη να υλοποιηθούν Προγράµµατα Πρόληψης, παρόµοια µε αυτά που αφορούν τις παράνοµες τοξικές ουσίες και λειτουργούν από τα αρµόδια Κέντρα Πρόληψης.
Μερικοί από τους παράγοντες που ενδέχεται να ευνοούν την ανάπτυξη της διαταραχής σ' εφήβους µπορεί να είναι ο παρορµητισµός, η χαµηλή αυτοεκτίµηση, η τάση για µη συµµόρφωση, η έλλειψη αυτοπειθαρχίας, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Ταυτόχρονα, πιο ευάλωτοι είναι οι έφηβοι που εµφανίζουν κακές επιδόσεις στα σχολικά µαθήµατα, αδικαιολόγητες απουσίες, προβλήµατα διαγωγής και στοιχεία κατάθλιψης, ενώ πολύ σηµαντικό ρόλο παίζει η ενασχόληση των ίδιων των γονέων µε τα τυχερά παιχνίδια.
Μήπως είµαι εξαρτηµένος;
Για να διαπιστωθεί το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το εξαρτηµένο στον τζόγο άτοµο, χρησιµοποιούνται συνήθως τεστ αυτοαξιολόγησης. Με αυτό τον τρόπο µπορεί κανείς να δει αν αντιµετωπίζει πρόβληµα και αν θα πρέπει ν' απευθυνθεί σε θεραπευτικό κέντρο. Το τεστ στο οποίο υποβάλλονται όσοι στρέφονται για ενηµέρωση στη Μονάδα Απεξάρτησης από αλκοόλ, φάρµακα και τυχερά παιχνίδια του ΨΝΘ χρησιµοποιείται ευρέως στην Ευρώπη και αποτελείται από δέκα ερωτήσεις. Σε περίπτωση που κάποιος απαντήσει θετικά στις τρεις από αυτές, κρίνεται καλό να ζητήσει τη βοήθεια των ειδικών.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι το 95% όσων συµµετέχουν στο τεστ του ΨΝΘ απαντά θετικά στις 9 από τις 10 ερωτήσεις. «Αυτό σηµαίνει πως έρχονται σε µας, όταν η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, µε ανυπέρβλητα πολλές φορές προβλήµατα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υποβάλλονται στο τεστ πολύ πιο έγκαιρα, πριν η κατάσταση φτάσει στα άκρα» εξηγεί ο κ. Γρηγορίου.
Μία ακόµη ιδιαιτερότητα που συναντάται στην Ελλάδα είναι πως οι οικογένειες ζητούν βοήθεια συνήθως, όταν το οικονοµικό πρόβληµα που έχει προκληθεί από τον εθισµό ενός µέλους τους στον τζόγο έχει πάρει µεγάλες διαστάσεις, όταν δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα ακόµη και στην κάλυψη βασικών οικονοµικών υποχρεώσεων. Σύµφωνα µε το διευθυντή της Μονάδας, «αυτό έχει ως αποτέλεσµα να πιέζεται τόσο η οικογένεια, ώστε να ξεχνά τελείως ότι το κύριο ζήτηµα επεξεργασίας κι επίλυσης είναι η εξαρτητική σχέση του µέλους της µε τα τυχερά παιχνίδια και ότι η απεξάρτηση είναι και η προϋπόθεση, ώστε οποιαδήποτε θετική αλλαγή ν' αντέξει στο χρόνο. Έτσι, ο επαναπροσδιορισµός του προβλήµατος φαίνεται να είναι ο πλέον αναγκαίος θεραπευτικός χειρισµός».
Βάση η οικογένεια
Η θεραπευτική οµάδα της Μονάδας του ΨΝΘ χρησιµοποιεί τη «Συστηµική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία» ως κύρια θεραπευτική παρέµβαση, χωρίς βέβαια ν' αποκλείονται η ατοµική ψυχοθεραπευτική παρέµβαση, οι ψυχοθεραπευτικές οµάδες, η συµβουλευτική σ' έµµεσες περιπτώσεις, ακόµη και η φαρµακευτική αντικαταθλιπτική αγωγή, όταν κρίνεται κάτι τέτοιο χρήσιµο ή αναγκαίο.
Οι προσδοκώµενοι θεραπευτικοί στόχοι έχουν να κάνουν αρχικά µε την αναπτέρωση της ελπίδας και την επανάκτηση του αυτοσεβασµού του εξαρτηµένου ατόµου προκειµένου ν' αντιµετωπίσει τον εθισµό του στα τυχερά παιχνίδια. Έπειτα, όταν η οικονοµική πίεση περιοριστεί, τα άτοµα και οι οικογένειές τους είναι σε θέση να επαναπροσδιορίσουν το πρόβληµα. Σ' ένα επόµενο στάδιο, κύριο ζήτηµα της θεραπείας γίνεται η αντιµετώπιση των αισθηµάτων ενοχής, ντροπής και τύψεων καθώς και η αντιµετώπιση της παρορµητικής συµπεριφοράς και της επιθυµίας για παίξιµο. Όταν το άτοµο καταφέρει να κερδίσει και πάλι την εµπιστοσύνη του περιβάλλοντός του και να επιβεβαιώσει την αξιοπιστία του, τότε θα µπορέσει ν' αναπτύξει νέα ενδιαφέροντα και υγιείς σχέσεις, αλλά και να χειριστεί αποτελεσµατικά τα καθηµερινά του προβλήµατα.
Ο κ. Γρηγορίου προτείνει ν' απευθύνεται σε κάποιον ειδικό ακόµα και κάποιος που αντιµετωπίζει την ενασχόληση µε τα τυχερά παιχνίδια ως µορφή διασκέδασης. «Επειδή δεν µπορεί να ξέρει ο καθένας µε σιγουριά ότι θ' αντιληφθεί τη στροφή του προς επικίνδυνα µονοπάτια, καλό θα ήταν πολύ γρήγορα ν' απευθυνθεί σε µία υπηρεσία έστω και µόνο συµβουλευτικά. Ιδιαίτερα, µάλιστα, αν στη σχέση του µε τα τυχερά παιχνίδια αρχίζει να βιώνει επιθυµητά συναισθήµατα ή ν' αποµακρύνει µε τον τζόγο άλλα, δυσάρεστα, κάτι το οποίο δεν κατόρθωνε πριν µε άλλους τρόπους, τότε ας φροντίσει να ζητήσει τη γνώµη ενός ειδικού».
Το προφίλ του εξαρτηµένου
Μπορεί να µην υπάρχουν επιδηµιολογικές µελέτες σχετικά µε το ποσοστό του πληθυσµού που πάσχει από εθισµό στον τζόγο, ωστόσο το προφίλ του εξαρτηµένου στα τυχερά παιχνίδια που απευθύνεται στην αντίστοιχη Μονάδα του Ψυχιατρικού Νοσοκοµείου Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ) έχει αναρτηθεί στο 19ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής στην Αθήνα. Σύµφωνα µε µελέτες, λοιπόν, ο µέσος εξαρτηµένος φέρεται να είναι άντρας, έγγαµος, ηλικίας 35 έως 50 ετών, µε σταθερή εργασιακή σχέση και υψηλό µορφωτικό επίπεδο ∆ευτεροβάθµιας και Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ένα ποσοστό της τάξης του 26% µε 27% αναφέρει διαγνωσµένο ψυχικό πρόβληµα ιδίως στο πλαίσιο καταθλιπτικής ή αγχώδους συνδροµής.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου