Οι άσοι των γηπέδων μπορούσαν να προκριθούν στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1954 και το 1970 αλλά έχασαν από τους εθνικόφρονες
Το πρώτο Μουντιάλ του 1930 πέρασε, μάλλον, απαρατήρητο στην Ελλάδα, αν κρίνουμε από τη συχνότητα των δημοσιευμάτων του Τύπου. Αλλωστε η Εθνική Ελλάδας ούτε μέρος πήρε σ' αυτό, ούτε εκδηλώθηκε κάποια διάθεση -θεωρητική έστω- από τη νεαρή Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΕΠΟ) για τη μακρινή διοργάνωση της Ουρουγουάης.
Σύμφωνα με τη νοοτροπία της εποχής, εθνική ομάδα ήταν αυτή που έπαιρνε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο ήταν ενταγμένο ως ομαδικό άθλημα.
Αν και η συμμετοχή στο δεύτερο Μουντιάλ της Ιταλίας είναι τραυματική, όπως είδαμε την περασμένη Κυριακή, από τότε εκδηλώνεται σταθερά η ελληνική επιθυμία για παρουσία τόσο σε διεθνείς αγώνες όσο και στα Παγκόσμια Κύπελλα...
Η απόπειρα, όμως, για συμμετοχή της Ελλάδας στους παγκόσμιους αγώνες του 1938 στη Γαλλία είναι ακόμη πιο τραυματική. Η Εθνική Ελλάδας θ' αποκλειστεί στα προκριματικά, κερδίζοντας μεν την αδύναμη Παλαιστίνη, αλλά χάνοντας 11-1 από την πανίσχυρη ομάδα της Ουγγαρίας - παραιτήθηκε ακόμη και από τη ρεβάνς. Από τότε αυτό το συντριπτικό σκορ παραμένει η βαρύτερη ήττα στα χρονικά της εθνικής μας ομάδας.
Την περίοδο αυτή εκδηλώνεται η πρώτη συστηματική απόπειρα πολιτικής - ιδεολογικής χειραγώγησης του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Φασιστικά ιδεώδη. Η δικτατορία του Μεταξά, με κύριο φορέα τον πολυπράγμονα θαυμαστή των Μουσολίνι-Χίτλερ και «υπουργό πρωτευούσης» Κ. Κοτζιά (έχει διατελέσει δήμαρχος Αθήνας, αλλά και πρόεδρος της ΕΠΟ), επιχειρεί να συσχετίσει και να εντάξει το ποδόσφαιρο στα «ιδεώδη» του Γ' Πολιτισμού. «Εις την υπερτάτην ανάγκην του γενικού αγαθού», όπως εμφαντικά αναφέρεται στα συμπεράσματα της Α' Πανελληνίου Εκθέσεως του 1938, όπου οι κακές αποδόσεις της εθνικής αποδίδονται στην έλλειψη «πειθαρχίας» και «ομαδικότητος». Αλλο, βεβαίως, πειθαρχία κι άλλο «ομαδικότητα» σε φασιστικά ιδεώδη, όπως την εννοεί ο Κοτζιάς, φέρνοντας ως παράδειγμα τα κατορθώματα των μελανοχιτώνων του Ντούτσε.
Ιδού ένα μικρό δείγμα για το μήκος κύματος που εκπέμπει: «Εις την Ιταλίαν δημιουργείται νέος τύπος ανθρώπου? Η Κυριακή είναι ημέρα γυμνασίων, αγώνων, εκδρομών. Πάντοτε όμως εις ομάδας πειθαρχούσας, με νέους έχοντας τεταμένον το πρόσωπον προς το μέλλον, πιστεύοντας εις εαυτούς, εις τον εμπνευστήν των, εις το Κράτος?
Ο Ιταλός ήλλαξε νοοτροπίαν, χαρακτήρα, αντίληψιν περί του προορισμού του ατόμου εν τη νεωτάτη κοινωνία και πολιτεία, ήν διεμόρφωσεν ο Φασισμός, ήν ενεπνεύσθη και η προσωπικότης του Μπενίτο Μουσολίνι?.» Ευτυχώς δεν πρόλαβε να επιβάλει τα ίδια στα καθ' ημάς.
Οι προπολεμικές εμφανίσεις της εθνικής στο πλαίσιο των δύο Μουντιάλ ανήκουν κατά κάποιο τρόπο στην προϊστορία της. Η πραγματική ιστορία αρχίζει μετά τον πόλεμο. Αν εξαιρεθεί η γνωστή πρόκρισή της και η τραγελαφική εμφάνισή της στ' αμερικανικά γήπεδα το 1994, άλλες δύο φορές το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα άγγιξε την πρόκριση σε τελικούς Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Η πρώτη ήταν το 1954 και η άλλη το 1970. Και στις δύο περιπτώσεις, μία από τις βασικές αιτίες της αποτυχίας εντοπίζεται εκτός γηπέδων. Με την ευρεία έννοια υπεύθυνοι ήταν η αθλητικο-πολιτική ποδοσφαιρική ηγεσία.
Οι δύο εθνικές ομάδες τις αντίστοιχες περιόδους, ήταν εκπληκτικές, με τα μέτρα της εποχής, και αν αφήνονταν απερίσπαστες να συνεχίσουν τους προκριματικούς αγώνες θα κατόρθωναν μάλλον να περάσουν στην τελική φάση. Αλλά οι «νονοί» του ποδοσφαίρου αλλιώς αποφάσισαν...
Οι δύο καλύτερες ενδεκάδες στα χρονικά του 20ού αιώνα
Μυθικά πρόσωπα
Στη θρυλική ενδεκάδα του 1953 μετείχαν εμβληματικές προσωπικότητες: Ανδρέας Μουράτης (γνωστός και ως Μισούρι), Στάθης Μανταλόζης, Θανάσης Σούλης, Ηλίας Ρωσίδης, Λάκης Πετρόπουλος, Λάκης Εμμανουηλίδης, Θανάσης Μπέμπης, Γιάννης Νεμπίδης, Μπάμπης Δρόσος, Κώστας Πούλης, Γιώργος Δαρίβας.
Εγραψαν ιστορία
Στην ενδεκάδα που συνέτριψε την Πορτογαλία του Εουσέμπιο και, τελικά, την απέκλεισε από το Μουντιάλ του 1970 έπαιζαν ιστορικές μορφές: Οικονομόπουλος Γκαϊτατζής, Ζαντέρογλου, Μπαλόπουλος, Αρ. Καμάρας, Δομάζος, Χάιτας, Δέδες (Κούδας), Σιδέρης (αρχηγός), Παπαϊωάννου, Μποτίνος.
30.000 Ελληνες
Τον Νοέμβριο του 1969 η Εθνική χρειαζόταν μόνο νίκη στο Βουκουρέστι για να προκριθεί. Λέγεται ότι 30.000 (!) Ελληνες βρέθηκαν στο γήπεδο. Η ελληνική ενδεκάδα, μην έχοντας στην καλύτερη μέρα τον αρχηγό της, Σιδέρη, δεν τα κατάφερε. Ο αγώνας έληξε ισόπαλος (1-1).
Η ΕΠΟ διέλυσε την ομάδα το 1953 όταν οι παίκτες διεκδίκησαν χρωστούμενα «Κατάργηση» των διεθνών λόγω... ανταρσίας
Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα το ποδόσφαιρο, όπως και κάθε άλλη μαζική λαϊκή εκδήλωση, είναι επιτηρούμενο από τους φύλακες του νόμου και της τάξης. Δεν γίνονται απροκάλυπτες παρεμβάσεις, αλλά αν κριθεί ότι χρειάζεται, βαρύς πέφτει ο πέλεκυς του αυταρχικού κράτους. Ιδιαίτερα όταν υπάρχουν υποψίες για? κομμουνιστικό δάκτυλο.
Τότε τα προσχήματα παραμερίζονται και λαμβάνονται αποφάσεις, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος. Οπως η «κατάργηση» της Εθνικής ομάδας το 1953-54 και η αντικατάστασή της με άλλη νέα, ενώ διεξάγονταν κρίσιμοι προκριματικοί αγώνες για το Μουντιάλ.
Το πέμπτο Παγκόσμιο Κύπελλο είχε αποφασισθεί από τη FIFA να διεξαχθεί στην Ελβετία. Η Ελλάδα κληρώθηκε σε πρώτη φάση να παίξει σε όμιλο με τη Γιουγκοσλαβία και το Ισραήλ. Θα προκρινόταν στα τελικά μία από τις τρεις ομάδες. Στο δυναμικό της συμπεριελάμβανε θρυλικούς ποδοσφαιριστές της εποχής.
Στον πρώτο αγώνα είχε ηττηθεί στο Βελιγράδι με 1-0, παρά την εξαιρετική εμφάνισή της.
Την παραμονή του αγώνα της με το Ισραήλ (1 Νοεμβρίου 1953) οι παίκτες (ερασιτέχνες τυπικά, επαγγελματίες στην πραγματικότητα) αποφάσισαν να διαμαρτυρηθούν «δυναμικά», ζητώντας κάποιο καθυστερούμενο πριμ. Προέβαλαν ακόμη το αίτημα να αποζημιώνονται για τις ημέρες εργασίας που έχαναν προπονούμενοι ή παίζοντας στην Εθνική και έξοδα κίνησης.
Οι 14 από τους 15 διεθνείς αποφάσισαν να φύγουν από το ξενοδοχείο, όπου ήταν συγκεντρωμένοι εν όψει του αγώνα. Μάταια οι παράγοντες προσπάθησαν να τους μεταπείσουν.
Την άλλη μέρα οι διεθνείς αγωνίστηκαν κανονικά, αφού πρώτα εισέπραξαν το πριμ. Μπροστά σε 25.000 θεατές στη γήπεδο της Λ. Αλεξάνδρας νίκησαν με 1-0 το Ισραήλ.
Σκληρή τιμωρία
Μερικά εικοσιτετράωρα αργότερα, η ΕΠΟ αποφάσισε να τιμωρήσει σκληρά τους... αντάρτες. Μερικούς, που ήταν ύποπτοι λόγω φρονημάτων, να τους εξοντώσει. Ετσι, διέγραψε από τα μητρώα του ποδοσφαίρου τον Μουράτη (παίκτη του Ολυμπιακού και αρχηγό της Εθνικής με αντιστασιακή δράση στην Κατοχή). Ισοβίως από την Εθνική διαγράφτηκαν οι άλλοι παίκτες (Μανταλόζης, Καραπατής, Σούλης, Πούλης, Νεμπίδης, Εμμανουηλίδης, X. Σεραφείδης, Δαρίβας, Πετρόπουλος, Μπέμπης, Δρόσος, Αλούπης, Ιωάννου, Νεστορίδης). Ο μόνος που δεν τιμωρήθηκε, αλλά αντίθετα του δόθηκε ο τίτλος του αρχηγού και μετάλλιο, ήταν ο Ρωσίδης, που δεν πήρε μέρος στη «στάση».
Το αποτέλεσμα ήταν ότι στο μέσον της προκριματικής φάσης συγκροτήθηκε νέα εθνική με άλλο προπονητή. Αυτή, αν και κέρδισε μέσα στο Τελ Αβίβ την αδύναμη εθνική του Ισραήλ με 2-0 (8 Μαρτίου 1954), δεν ήταν δυνατόν να αντιμετωπίσει με επιτυχία τη Γιουγκοσλαβία στον τέταρτο καθοριστικό αγώνα.
Στις 25 Μαρτίου στη Λ. Αλεξάνδρας η ελληνική ομάδα ηττήθηκε με 1-0 από τους Γιουγκοσλάβους, παρά τα ευνοϊκά σφυρίγματα της διαιτησίας, όπως σημειώνει ο Τύπος της εποχής. Το κυριότερο ήταν πως με την εμφάνισή της απογοήτευσε τους 25.000 φιλάθλους μέσα στο γήπεδο, άλλους αμέτρητους γύρω κι έξω απ' αυτό, αλλά και εκείνους που ήταν «κολλημένοι» στα ραδιόφωνα.
Η συμμετοχή στο Μουντιάλ θα παραμείνει μακρινό όνειρο...
Κυριακάτικοι ήρωες
Η «ανταρσία» του 1953 αποτέλεσε και τον πυρήνα κινηματογραφικού σεναρίου, που έγραψε ο Ι. Καμπανέλης. Δύο χρόνια μετά τα γεγονότα, ο νεαρός σκηνοθέτης Γ. Γεωργιάδης δημιούργησε την κλασική ταινία «Κυριακάτικοι Ηρωες» . Σ' αυτή πρωταγωνιστούν πολλοί από τους ίδιους παίκτες - αντάρτες. Τότε παραλίγο να τιμωρηθούν δεύτερη φορά. Εκεί γίνεται ένας διάλογος-κλειδί για το κλίμα της εποχής μεταξύ του ηθοποιού Μουράτη, που υποδύεται τον παίκτη Μουράτη, και της κινηματογραφικής γυναίκας του: -Θα με αποκλείσουν από την Εθνική, το καταλαβαίνεις; Είπαν δηλαδή ότι δεν είσαι εθνικόφρων;
Ο δικτατορίσκος Ασλανίδης
«Με φώναξε ο Ασλανίδης στο γραφείο του. Και μου 'πε φράσεις που με μείωναν σαν άνθρωπο και σαν ποδοσφαιριστή... Γιατί εγώ τότε ήμουνα ίσως ένας από τους τρεις καλύτερους παίκτες της Εθνικής... Μου είπε πολύ άσχημα πράγματα. Βριστήκαμε γιατί εγώ μόνο στα πόδια μου υπολόγιζα. Το τίμημα ήταν να μου αφαιρέσει ένα πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ που είχα μαζί με με ένα καφέ-μπαρ στην Πλατεία Βικτωρίας. Μου το πήρε παρότι δεν μου το 'χε δώσει η χούντα... Το παιχνίδι (η ισοπαλία με τη Ρουμανία) παίχτηκε χωρίς εμένα και χάσαμε εκείνον τον πόντο και αυτή ήταν η καταστροφή...» (Από συνέντευξη-ποταμό του Μίμη Δομάζου στον Ηλία Ματθαίο).
ΜΕΞΙΚΟ 1970
Η χούντα στέρησε την πρόκριση
«Αν δεν υπήρχε η χούντα, η Εθνική θα πήγαινε στο Μεξικό το 1970...» Η διαπίστωση ανήκει στον Μίμη Δομάζο. Τότε για δεύτερη φορά, μετά το 1954, η ποδοσφαιρική ομάδα εμφανίστηκε άξια και ικανή για συμμετοχή στο Μουντιάλ. Στην προκριματική φάση είχε αντιπάλους την Ελβετία, την ισχυρότερη Ρουμανία και την περίφημη Πορτογαλία του Εουσέμπιο. Τελικά, όμως, ο ισχυρότερος αντίπαλος αποδείχτηκαν η χούντα και ο δικτάτορας των γηπέδων Κ. Ασλανίδης (επικεφαλής της ενικής γραμματείας αθλητισμού).
Η ομάδα, με προπονητή τον Κ. Καραπατή (ως παίκτης είχε πάρει μέρος στην «ανταρσία» του 1953), ήταν η καλύτερη ως τότε στα χρονικά ? και όχι μόνο. Τα περισσότερα μέλη της έγραψαν ιστορία.
Μετά τον πρώτο αγώνα με τους Ελβετούς απολύθηκε ο προπονητής, επειδή απαγόρευσε στη γυναίκα του Ασλανίδη και την παρέα της να καπνίζουν στο λεωφορείο, που μετέφερε τους παίκτες στο αεροδρόμιο!
Ο νέος προπονητής Νταν Γεωργιάδης (προσωπική επιλογή του Ασλανίδη), με περίεργες αντιλήψεις για την προετοιμασία των διεθνών, δυναμίτισε το κλίμα της ομάδας. Παρ' όλα αυτά στο δεύτερο παιχνίδι η Εθνική σημείωσε τον μεγαλύτερο ως τότε άθλο της. Νίκησε την Πορτογαλία με 4-2, σε έναν μνημειώδη για τα ποδοσφαιρικά δεδομένα αγώνα, στο στάδιο Καραϊσκάκη (Δεκέμβριος 1968). Το γεγονός, παρά την ήττα από την Ελβετία (1-0), έδωσε «φτερά» στην ομάδα. Η συνέχεια θα κρινόταν στον αγώνα με τη Ρουμανία (Απρίλιος 1969 στην Αθήνα). Παραμονές της αναμέτρησης ο Γεωργιάδης εκδίωξε από την Εθνική τον Δομάζο, επειδή τον? είδε γυμνό, χωρίς φανέλα, στο ξενοδοχείο όπου είχαν αποσυρθεί οι διεθνείς. Αιτία ήταν η αντίθεση του παίκτη στις προπονητικές αντιλήψεις.
«Οποιος δεν συμμορφούται», δήλωνε τότε ο Ασλανίδης δεν έχει θέσιν εις την αθλητικήν οικογένειαν. Εάν αφήσουμε τον Δομάζο να μας εκβιάζει, τότε δεν κάνουμε αθλητισμό».
Ο αποκλεισμός του «στρατηγού» και το αρνητικό κλίμα που επικράτησε έφεραν, τελικά, την ισοπαλία με τους Ρουμάνους (2-2). Στα δυο επόμενα παιχνίδια ο Δομάζος ξανακλήθηκε στην Εθνική, που απέσπασε ισοπαλίες στην Πορτογαλία (2-2) και τη Ρουμανία (1-1) και νίκησε την Ελβετία (4-1). Αποκλείστηκε, όμως, με διαφορά ενός βαθμού και προκρίθηκε η Ρουμανία. Η ισοπαλία της Αθήνας και τα συνακόλουθα στάθηκαν μοιραία...
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου